Bu yazımızda 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 137. maddesinde tanımlanan görevden uzaklaştırma konusu ele alınacaktır. Görevden uzaklaştırma nedir? Hangi hallerde uygulanır? Görevden uzaklaştırma kararını kim verir? Amirin sorumluluğu? Görevden uzaklaştırılan memurun hak ve yükümlülükleri nelerdir? Memurun göreve iadesi ve görevden uzaklaştırma tedbirine karşı iptal davası konuları ele alınacaktır.
Görevden Uzaklaştırma Tam Olarak Nedir?
Devlet Memurları Kanunu’na göre, bir devlet memuru hakkında soruşturma veya kovuşturma yapıldığı veya disiplin cezası verildiği takdirde, devlet memuru hakkında görevden uzaklaştırma kararı alınabilir. Bu karar, devlet memurunun görevine devam etmesine engel olmak ve soruşturma veya kovuşturma sürecini etkileyecek faaliyetlerde bulunmasını önlemek amacıyla alınan bir tedbirdir. Tedbir, soruşturma veya kovuşturma süreci tamamlanana kadar veya disiplin cezası verilinceye kadar geçerlidir. Ancak, bu süre en fazla altı aydır. Görevden uzaklaştırılan bir devlet memuru, süresi dolmadan görevine iade edilebilir.
Görevden Uzaklaştırma Kararı Hangi Hallerde Alınır?
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 137. maddeye göre; bir memurun görevden uzaklaştırılması, soruşturma veya kovuşturma sürecinde hizmetin yürütülmesine engel teşkil eden veya soruşturma / kovuşturma sonucunu etkileyebilecek kuvvetli şüphe durumunda uygulanabilir. Bu nedenle, memurun görevinden uzaklaştırılması kararı, soruşturma veya kovuşturma aşamasının doğru yürütülebilmesi için gereklidir.
Görevden Uzaklaştırma Kararını Kim Verir?
Görevden uzaklaştırma kararını, atamaya yetkili amirler, bakanlık ve genel müdürlük müfettişleri, illerde valiler ile ilçelerde kaymakamlarverirler. Ayrıca valiler ve kaymakamlar tarafından alınan görevden uzaklaştırma tedbiri, memurun kurumuna derhal bildirilir.
Kararı Veren Amirin Sorumluluğu
657 sayılı Kanun’un 139. maddesine göre Görevinden uzaklaştırılan Devlet memurları hakkında görevden uzaklaştırmayı izleyen 10 iş günü içinde soruşturmaya başlanması şarttır.
Memur Görevde Olmadığı Sürede Hangi Hak ve Yükümlülüklere Sahiptir.
- Görevden uzaklaştırılan devlet memurları bir takım haklara sınırlı da olsa sahiptirler. Görevden uzaklaştırılan memur; maaş alabilir, görevi ile ilgili işlem yapamaz, hakları sınırlanır, soruşturmanın sonucuna göre işlem yapılabilir, kanunen ön görülen yükümlülükleri yerine getirmelidir.
Memurun Göreve İadesi
Hakında görevden uzaklaştırma kararı verilen memurun göreve iadesi ise belli şartlara bağlıdır. Görevden uzaklaştırma tedbiri, ilgili disiplin soruşturması tamamlandıktan sonra kaldırılabilir. Görevden uzaklaştırılan memur, disiplin soruşturması sonucu aklanması durumunda görevine iade edilir. Ancak disiplin cezası alması durumunda, görevden uzaklaştırılma süresi, disiplin cezasına çevrilebilir.
Görevden uzaklaştırılan memurun tedbirinin kaldırılması için, disiplin soruşturmasının sonuçlanması ve yetkili makamların kararı gerekmektedir. Bununla birlikte, görevden uzaklaştırmanın kaldırılması, memurun çalıştığı kurumun yetkili amirleri tarafından verilen bir kararla gerçekleşir. Karar, memura tebliğ edilir ve memurun göreve başlama tarihi belirlenir.
Görevden uzaklaştırma kararının kaldırılması durumunda, memurun göreve başlamasıyla birlikte maaş ödemeleri de başlayacaktır. Ancak görevden uzaklaştırma süresince memurun maaşı kesilebileceğinden, göreve başladıktan sonra gecikmiş maaşlarını da alabilir.
Göreve Başlamanın Zorunlu Olduğu Haller
657 saylı kanunun 143. maddesinde memurun göreve tekrar başlatılmasının zorunlu olduğu haller verilmiştir. Bunlar;
Soruşturma ve kovuşturma sonucunda yetkili mercilerce,
a) Haklarında memurluktan çıkarmadan başka bir disiplin cezası verilenler;
b) Yargılamanın men’ine veya beraatine karar verilenler;
c) Hükümden evvel haklarındaki kovuşturma genel af ile kaldırılanlar;
d) Görevlerine ve memurluklarına ilişkin olsun veya olmasın memurluğa engel olmayacak bir ceza ile hükümlü olup cezası ertelenenler;
Bu kararların kesinleşmesi üzerine haklarındaki görevden uzaklaştırma tedbiri kaldırılır. Memur görevine iade edilir.
Görevden Uzaklaştırmanın Süresi Ne Kadardır?
Devlet Memurları Kanunu’nun Süre başlıklı 145. maddesinde; görevden uzaklaştırma süresi; biri disiplin kovuşturması icabından olduğu takdirde en çok 3 ay devam edebilir şeklinde tanımlanmıştır. Yine maddeye göre; bu süre sonunda hakkında bir karar verilmediği takdirde memur görevine başlatılır.
Bunun haricinde 145. maddenin ikinci paragrafında; “Görevden uzaklaştırma tedbirinin bir ceza kovuşturmasından kaynaklandığı durumlarda, görevinden uzaklaştırmaya yetkili amir ilgilinin durumunu her iki ayda bir inceleyerek görevine dönüp dönmemesi hakkında bir karar verir. Bu karar ilgiliye yazı ile tebliğ eder. Müfettişlerin görevinden uzaklaştırdıkları memurlar için ise değerlendirme yetkisi atamaya yetkili amire aittir.” denilmektedir.
Görevden Uzaklaştırma Tedbirine Karşı İptal Davası
Görevden uzaklaştırma tedbiri, hukuka aykırı olduğu iddiasıyla yargı yoluna başvurularak iptal davası açılabilir. Anayasaya göre idarenin her türlü işlem ve eylemine karşı yargı yolu açıktır. Bu nedenle idari işlemin iptali için gerekli olan yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden hukuka aykırılıklar görevden uzaklaştırma tedbiri için de geçerlidir. Bu nedenle görevden uzaklaştırma tedbiri de hukuka aykırı olduğu düşünülüyorsa, tedbirin başlamasından itibaren 60 gün içinde işlemin iptali, yürütmenin durdurulması istemiyle idari dava açılabilir.
Diğer Hususlar
Bunların haricinde, sözleşmeli personel, askeri personel, emniyet personeli, sahil güvenlik personeli, jandarma, öğretim üyeleri v.d. memur grupları hakkında da genel olarak aynı kanun maddeleri gereğince işlem yapılsa da bir görev yaptıkları kurumlara göre bir takım farklılıklar bulunmaktadır.
Bu yazımızda görevden uzaklaştırma konusu çeşitli yönleri ile ele alındı. Makalenin orjinal ve çok daha geniş hali Bek Partners Hukuk ve Danışmanlık Ofisi web sitesinde bulunmaktadır. İncelemek için https://www.bekpartners.com/gorevden-uzaklastirma-ve-hak-arama-yollari/ adresini ziyaret edebilirsiniz.
